Tekst źródłowy strony Uciążliwość zapachowa/Metody oceny skuteczności dezodoryzacji

<noinclude>
{{OzdobnaNawigacja
|Podrecznik= [[Uciążliwość zapachowa]]
|PoprzStrona=[[Uciążliwość zapachowa/Metody dezodoryzacji gazów|Metody dezodoryzacji gazów]]
|ObecnaStrona= Metody oceny skuteczności dezodoryzacji
|NastStrona= [[Uciążliwość zapachowa/Obliczenia olfaktometryczne – przykłady|Obliczenia olfaktometryczne – przykłady]]
}}
{{UnikatowaStronaStart}}
</noinclude>
== Metody oceny skuteczności dezodoryzacji ==
Miarą skuteczności dezodoryzacji może być np. stopień zmniejszenia<ref name="Odory">{{cytuj książkę|imię=J. |nazwisko=Kośmider |imię2=B. |nazwisko2=Mazur-Chrzanowska |imię3=B. |nazwisko3=Wyszyński |tytuł=Odory |wydanie=1 |wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce=Warszawa |rok=2002 |strony=204–261, 262–284, 285–287 |rozdział=Metody dezodoryzacji; Przykłady obliczeń; Podsumowanie |isbn=9788301145255}}</ref>:
* stężenia określonego zanieczyszczenia lub określonych zanieczyszczeń emitowanych gazów (wpływ zmian stężenia na zapach jest trudny do przewidzenia – bywa niekorzystny),
* intensywności zapachu gazu,
* odrazy, przy tej samej lub większej intensywności (poprawa [[w:Jakość hedoniczna|hedonicznej jakości zapachu]],
* [[Uciążliwość zapachowa/Olfaktometria inżynierska|zapachowego stężenia]] zanieczyszczeń w punkcie emisji{{r|Junga, Sosialuk|Kośmider, Wyszyński}},
* stężenia zapachowego w określonym punkcie otoczenia źródła odorantów w różnych sytuacjach meteorologicznych (oznaczanego metodami [[Olfaktometria#Olfaktometria terenowa|olfaktometrii terenowej]] lub obliczanego metodą [[Uciążliwość zapachowa/Modelowanie dyspersji odorantów|modelowania dyspersji]]){{r|Friedrich, Kośmider}},
* największej odległości od źródła odorantów, w której ich zapach jeszcze jest wyczuwalny (w różnych sytuacjach meteorologicznych)
* intensywności w określonym punkcie otoczenia źródła odorantów (lub zmiana hedonicznej jakości zapachu),
* liczby skarg ludności otoczenia zakładu lub negatywnych opinii o jakości powietrza, wyrażanych w czasie badań socjologicznych.
=== Konsekwencje praw psychofizycznych ===
Skuteczność wyrażana jako stopień zmniejszenia stężenia zanieczyszczeń w strumieniu emitowanych gazów (w punkcie emisji) bardzo różni się od wyrażanej jako względna zmiana intensywności niepożądanego zapachu tych gazów. Wynika to z:
* logarytmicznego charakteru zależności intensywności zapachu od stężenia zapachowego ([[Uciążliwość zapachowa/Prawa psychofizyczne w olfaktometrii|prawo Webera–Fechnera]]),
* zależności współczynnika Webera-Fechnera (''k''<sub>W</sub>) od składu mieszaniny odorantów, który zmienia się pod wpływem zastosowanych czynników (poszczególne składniki mieszanin ulegają adsorpcji, absorpcji lub reakcjom utleniania w różnym stopniu).

Jeżeli można przyjąć, że współczynnik ''k''<sub>W</sub> zanieczyszczeń strumienia wpływającego i wypływającego z instalacji jest taki sam, obowiązują zależności:
: <math>S_{wlot} = k_W \cdot log \, c_{od,wlot}</math>
: <math>S_{wylot} = k_W \cdot log \, c_{od,wylot}</math>

: <math>\frac{S_{wlot}}{S_{wylot}} = \frac {log \, c_{od,wlot}}{log \, c_{od,wylot}}</math>
co pozwala zależność między skutecznością dezodoryzacji wyrażoną jako względna zmiana intensywności zapachu (η<sub>S</sub>), a wartościami stężenia zapachowego przed i po dezodoryzacji:
: <math>\eta_{S} \, \% = 100\% \, \frac{S_{wlot} - S_{wylot}}{S_{wlot}} = 100\% \, [1 - \frac {log \, c_{od,wylot}}{log \, c_{od,wlot}}]</math>

Konsekwencją tej zależności są sytuacje, w których mimo usunięcia np. 60–70% odorantów intensywność zapachu oczyszczanego gazu zmienia się w stopniu niezauważalnym.
<gallery widths=330 heights=200 perrow=2 caption=>
Plik:Skutecznosc dez 1.svg|Zależność między wartościami skuteczności dezodoryzacji, wyrażonymi jako względne zmiany intensywności zapachu (η<sub>S</sub>%) i stężenia zapachowego (η<sub>c<sub>od</sub></sub>%); założenie: ''k''<sub>W, wlot</sub> = ''k''<sub>W, wylot</sub>.
Plik:Skutecznosc dez 2.svg|Zależność intensywności zapachu (''S'') od względnej zmiany stężenia zapachowego (η<sub>c<sub>od</sub></sub>%); ''S'' według 10-stopniowej [[Uciążliwość_zapachowa/Olfaktometria inżynierska/Olfaktometria_terenowa#Skalowanie intensywności zapachu|skali wzorców n-butanolowych]], założenie: ''k''<sub>W</sub> = 1,5
</gallery>
----
; Przykład
Jaka jest skuteczność dezodoryzacji η<sub>S</sub> i η<sub>c<sub>od</sub></sub>, jeżeli ''c''<sub>od<sub>wlot</sub></sub> = 1000 ou<sub>E</sub>/m³, ''c''<sub>od, wylot</sub> = 100 ou<sub>E</sub>/m³, a ''k''<sub>wlot</sub> = ''k''<sub>wylot</sub> = 2?
:''Obliczenia'':
:> ''Względna zmiana stężenia zapachowego:''
:: ''100% · (1000 − 100) / 1000) = '''90%''' ''
:> ''Względna zmiana intensywności zapachu:''
:: ''– intensywność przed dezodoryzacją: S<sub>wlot</sub> = 2 · log 1000 = 6''
:: ''– intensywność po dezodoryzacji: S<sub>wylot</sub> = 2 · log 100 = 4''
:: ''– względna zmiana ''S'': 100% · (6 − 4) / 6 = '''33%''' ''
----
Bezpośrednio odczuwalne efekty procesów dezodoryzacji mogą być bardziej zaskakujące wówczas, gdy nie można zaniechać uwzględniania zmian współczynnika Webera-Fechnera. Nieprzewidywalne zmiany parametrów równania Webera-Fechnera mogą mieć korzystny lub niekorzystny wpływ na sensorycznie ocenianą skuteczność procesu – możliwy jest np. wzrost intensywności zapachu strumienia wylotowego z instalacji (η<sub>S</sub> < 0) przy równoczesnym zmniejszeniu się stężenia zapachowego (η<sub>c<sub>od</sub></sub> > 0), a zmniejszenie się intensywności zapachu nie zawsze oznacza obniżenie stężenia zapachowego.

[[Plik:Skutecznosc dez 4.svg|thumb|500px|center|Położenie prostych Webera-Fechnera dla gazu wlotowego (linia czerwona) i wylotowego (linia niebieska) a skuteczność dezodoryzacji η<sub>c<sub>od</sub></sub> i   η<sub>S</sub><ref name="Odory"/><ref name="Kośmider, Wyszyński"/>; ''S'' – intensywność zapachu, ''Z'' – stopień rozcieńczenia próbki czystym powietrzem]]

[[Plik:Skutecznosc dez 3.svg|thumb|300px|Wyznaczanie współczynnika Webera-Fechnera przed i po dezodoryzacji – przykład<ref name="Odory"/><ref name="Kośmider, Wyszyński"/>]]
Wartości współczynnika Webera-Fechnera zanieczyszczeń strumienia wlotowego i wylotowego wyznacza się metodą [[Uciążliwość zapachowa/Olfaktometria inżynierska/Olfaktometria terenowa#Skalowanie intensywności zapachu|skalowania intensywności zapachu]], np. stosując roztworową skalę wzorców  n-butanolowych. Pomiary są wykonywane zespołowo. Ocenia się poziomy intensywności zapachu próbek pobranych z obu strumieni (stężenie ''c''<sub>od,0</sub>), a następnie rozcieńczanych czystym powietrzem w różnym stopniu (''Z''). Współczynnik ''k''<sub>W</sub> jest [[w:Współczynnik kierunkowy#Równanie w postaci kierunkowej|współczynnikiem kierunkowym prostej]]:
:<math>S = S_0 - k_W \, log \, Z</math>
Równanie prostej wynika z zależności:
:<math>S = k_W \, log \,  c_{od} = k_W \, log \frac {c_{od,0}}{Z}</math>
:<math>S = k_W \, log \, c_{od,0} - k_W \, log \, Z = S_0 - k_W \, log \, Z</math>.

=== Konsekwencje rozprzestrzeniania się w otoczeniu emitora ===
Bezpośrednim wynikiem [[Uciążliwość zapachowa/Modelowanie dyspersji odorantów/Model referencyjny|modelowania dyspersji odorantów]] są wartości stężenia zapachowego c<sub>od,60m</sub> (średnie odniesione do 60 minut) we wszystkich węzłach siatki obliczeniowej w różnych sytuacjach meteorologicznych (określona siła i kierunek wiatru oraz stan równowagi atmosfery). Zbiór obliczonych wartości c<sub>od,60m</sub> może być przekształcony w odpowiedni zbiór przewidywanych intensywności zapachu (''S''), jeżeli znany jest współczynnik Webera-Fechnera (''k''<sub>W</sub>) danej mieszaniny odorantów.

Podstawą dalszych obliczeń jest [[w:Róża wiatrów#Róża wiatrów|róża wiatrów]], wyznaczona dla obszaru, na którym działa emitor, czyli wieloletnia statystyka sytuacji meteorologicznych. Prawdopodobieństwo występowania każdej z sytuacji w skali roku pozwala określić prawdopodobieństwo występowania określonych stężeń zapachowych, a więc również:
[[Plik:Skutecznosc dez 5.svg|thumb|300px|Efekty dezodoryzacji dezodoryzacji (η<sub>c<sub>od</sub></sub> 58% i η<sub>S</sub> = -4%) jako zmiana powierzchni obszaru, na którym zapach może być co najmniej chwilowo wyczuwalny. W punktach leżących na izoliniach stężenie c<sub>od,60m</sub> = 0,1 ou<sub>E</sub>/m³ występuje przez 0,2% godzin roku (percentyl 99,8 jest równy 0,1 ou<sub>E</sub>/m³); kolor czerwony – przed dezodoryzacją, kolor niebieski – po dezodoryzacji<ref name="Odory"/><ref name="Kośmider, Wyszyński"/>]]
* wartości c<sub>od,60m</sub> średnie w skali roku (mało istotne z punktu widzenia uciążliwości zapachowej, zawsze << 1 ou<sub>E</sub>/m³),
* wartości c<sub>od,60m</sub> maksymalne w skali roku (stężenia w czasie sporadycznych incydentów, rzadko decydujących o wrażeniu uciążliwości),
* dowolne wartości [[w:percentyl|percentyla]] zbioru (np. c<sub>od,60m,98</sub> – stężenie, poniżej którego znajduje się 98% wyników obliczeń), stanowiących podstawę wielu [[Uciążliwość zapachowa/Standardy zapachowej jakości powietrza| |standardów zapachowej jakości powietrza]]),
* częstości występowania – w każdym z punktów – określonych "incydentów odorowych", np. % godzin w skali roku, w czasie których zapach jest:
** wyczuwalny – średnia wartość stężenia zapachowego (odniesiona do 60 min.) c<sub>od,60m</sub> = 0,1 ou<sub>E</sub>/m³; prawdopodobne chwilowe osiąganie/przekraczanie wartości dziesięciokrotnie większej, czyli progu wyczuwalności (z def. 1 ou<sub>E</sub>/m³),
** rozpoznawalny – średnia wartość stężenia zapachowego c<sub>od,60m</sub> = ok. 1 ou<sub>E</sub>/m³; chwilowe osiąganie/przekraczanie wartości 10 ou<sub>E</sub>/m³),
** wyraźny lub mocny (konieczne wcześniejsze doświadczalne określenie, przy jakie zapachowe stężenie odorantów  odpowiada takim określeniom siły wrażeń, odbieranych przez zespół). 

Zmiany odpowiednich wartości percentyla stężeń zapachowych lub częstości występowania określonych zdarzeń, które nastąpią w dowolnym punkcie terenu (np. w otoczeniu najbliższych budynków mieszkalnych) po uruchomieniu instalacji dezodoryzującej, są jedną z miar skuteczności inwestycji. Są bezpośrednio odczuwalne przez mieszkańców, co powoduje zmniejszenie się liczby zgłaszanych skarg.

Z punktu widzenia planów zagospodarowania przestrzennego istotną wymowę ma zmiana powierzchni terenu wokół emitora, na której nie są dotrzymane określone kryteria zapachowej jakości powietrza (np.[[Uciążliwość zapachowa/Standardy zapachowej jakości powietrza|standardy zapachowej jakości powietrza]])<ref name="Odory"/>.

== Czy znasz odpowiedzi? ==
* Jakie równania pozwalają określać zależność wielkości zmian intensywności zapachu od zmian stężenia zanieczyszczeń wskutek procesu dezodoryzacji? Która ze względnych zmian tych wielkości   jest mniejsza?
<noinclude>{| class="collapsible collapsed"
! <small><small>Odpowiedź</small></small> 
|-
|
::''Zależność opisują równania Webera-Fechnera i Stevensa oraz modele interakcji węchowych w mieszaninach odorantów (zob. [[Uciążliwość zapachowa/Prawa psychofizyczne w olfaktometrii|Prawa psychofizyczne w olfaktometrii]]). Względne zmiany intensywności zapachu są mniejsze.''
|}</noinclude>
----
* Jakie dane są niezbędne, aby wykorzystać prawo Webera-Fechnera do obliczania zmiany intensywności zapachu spowodowanej określoną zmianą stężenia odorantów ''c'' [μg/m³] lub określoną zmianą stężenia zapachowego ''c''<sub>od</sub> [ou<sub>E</sub>/m³]? 
<noinclude>
{| class="collapsible collapsed"
! <small><small>Odpowiedź</small></small> 
|-
|
::''W olfaktometrii równanie Webera-Fechnera jest stosowane w formie:''
:::<math>S = k_W \cdot log \, c_{od} = k_W \cdot log \, \frac{c}{c_{th}}</math>
:::''gdzie:''
:::'' k<sub>W</sub> – doświadczalnie wyznaczany współczynnik Webera-Fechnera (stała empiryczna),''
:::'' c<sub>od</sub> – wartość olfaktometrycznie oznaczanego stężenia zapachowego,''
:::'' c<sub>th</sub> – wartość olfaktometrycznie oznaczanego progu węchowej wyczuwalności danego związku chemicznego lub określonej mieszaniny odorantów (określone proporcje składników).''
|}</noinclude>
----
* Jaka jest skuteczność dezodoryzacji, wyrażona jako procentowa zmiana stężenia zanieczyszczeń i procentowa zmiana intensywności zapachu, jeżeli:
:– wlotowe stężenie VOC: ''c''<sub>wlot</sub> = 5000 μg/m³,
:– wylotowe stężenie VOC: ''c''<sub>wylot</sub> = 1000 μg/m³,
:– próg węchowej wyczuwalności mieszaniny wlotowej i wylotowej jest taki sam i wynosi ''c''<sub>th</sub> = 5 μg/m³,
:– współczynnik Webera-Fechnera mieszaniny wlotowej i wylotowej jest taki sam i wynosi ''k'' = 1,6 (ocena intensywności z użyciem skali 6-st.)?
<noinclude>{| class="collapsible collapsed"
! <small><small>Obliczenia i odpowiedzi</small></small> 
|-
|
::''> Skuteczność wyrażona jako procentowa zmiana stężenia zanieczyszczeń:''
:::''100%  (5000 – 1000)/500 = '''80%''' ''
::''> Stężenie zapachowe na wlocie: ''c''<sub>od,wlot</sub> = 5000/5 = 1000 ou/m³''
::''> Stężenie zapachowe na wylocie: ''c''<sub>od,wylot</sub> = 1000/5 = 200 ou/m³''
::''> Procentowa zmiana stężenia zapachowego:''
:::''100% (1000 – 200)/1000 = '''80%''' ''
::''> Intensywność zapachu na wlocie: ''S''<sub>wlot</sub> = 1,6 log ''c''<sub>od,wlot</sub> = 4,8''
::''> Intensywność zapachu na wylocie: ''S''<sub>wylot</sub> = 1,6 log ''c''<sub>od,wylot</sub> = 3,7''
::''> Procentowa zmiana intensywności zapachu:''
::: ''100% (4,8 – 3,7)/4,8 = '''23%''' ''
|}</noinclude>
----
* Jaka jest skuteczność dezodoryzacji, wyrażona jako procentowa zmiana stężenia zanieczyszczeń i procentowa zmiana intensywności zapachu, jeżeli:
:– wlotowe stężenie VOC: ''c''<sub>wlot</sub> = 5000 μg/m³,
:– wylotowe stężenie VOC: ''c''<sub>wylot</sub> = 500 μg/m³,
:– próg węchowej wyczuwalności mieszaniny wlotowej i wylotowej jest taki sam i wynosi ''c''<sub>th</sub> = 5 μg/m³,
:– współczynniki Webera-Fechnera mieszaniny wlotowej i wylotowej wynoszą ''k'' = 1,2 i ''k'' = 1,9 (ocena ''S'' j.w.)?
<noinclude>{| class="collapsible collapsed"
! <small><small>Obliczenia i odpowiedzi</small></small> 
|-
|
::''> Skuteczność wyrażona jako procentowa zmiana stężenia zanieczyszczeń:''
:::''100%  (5000 – 500)/5000 = '''90%'''
::''> Stężenie zapachowe na wlocie: ''c''<sub>od,wlot</sub> = 5000/5 = 1000 ou/m³''
::''> Stężenie zapachowe na wylocie: ''c''<sub>od,wylot</sub> = 500/5 = 100 ou/m³''
::''> Procentowa zmiana stężenia zapachowego:''
:::'' 100% (1000 – 100)/1000 = '''90%''' ''
::''> Intensywność zapachu na wlocie: ''S''<sub>wlot</sub> = 1,2 log ''c''<sub>od,wlot</sub> = 3,6''
::''> Intensywność zapachu na wylocie: ''S''<sub>wylot</sub> = 1,9 log ''c''<sub>od,wylot</sub> = 3,8''
::''> Procentowa zmiana intensywności zapachu:''
:::'' 100% (3,6 – 3,8)/3,6 = '''- 5,6%''' ''
|}</noinclude>
----
* Jaka jest skuteczność dezodoryzacji, wyrażona jako procentowa zmiana stężenia zanieczyszczeń i procentowa zmiana intensywności zapachu, jeżeli:
:– wlotowe stężenie VOC: ''c''<sub>wlot</sub> = 5000 μg/m³,
:– wylotowe stężenie VOC: ''c''<sub>wylot</sub> = 500 μg/m³,
:– wartości progu węchowej wyczuwalności mieszaniny wlotowej i wylotowej wynoszą ''c''<sub>th,wlot</sub> = 5 μg/m³ i c<sub>th,wylot</sub> = 3 μg/m³,
:– współczynniki Webera-Fechnera mieszaniny wlotowej i wylotowej wynoszą ''k'' = 1,2 i ''k'' = 1,9 (ocena ''S'' j.w.)?
<noinclude>{| class="collapsible collapsed"
! <small><small>Obliczenia i odpowiedzi</small></small> 
|-
|
::''>  Skuteczność wyrażona jako procentowa zmiana stężenia zanieczyszczeń:''
:::''100% (5000 – 500)/5000 = '''90%''' ''
::''> Stężenie zapachowe na wlocie: ''c''<sub>od,wlot</sub> = 5000/5 = 1000 ou/m³''
::''> Stężenie zapachowe na wylocie: ''c''<sub>od,wylot</sub> = 500/3 = 167 ou/m³''
::''> Procentowa zmiana stężenia zapachowego:''
:::''100% (1000 – 167)/1000 = '''83,3%''' ''
::''> Intensywność zapachu na wlocie: ''S''<sub>wlot</sub> = 1,2 log ''c''<sub>od,wlot</sub> = 3,6''
::''> Intensywność zapachu na wylocie: ''S''<sub>wylot</sub> = 1,9 log ''c''<sub>od,wylot</sub> = 4,2''
::''> Procentowa zmiana intensywności zapachu:''
:::'' 100% (3,6 – 4,2)/3,6 = '''- 17%''' ''
|}</noinclude>
----
* Jaka musi być skuteczność dezodoryzacji, wyrażona jako procentowa zmiana stężenia zapachowego, jeżeli trzeba obniżyć poziom intensywności zapachu gazu od ''S'' = 4,5 do nie więcej niż ''S'' = 3 (skala ''S'' j.w.), a współczynnik Webera-Fechnera przed i po dezodoryzacji jest taki sam i wynosi ''k'' = 1,5?
<noinclude>{| class="collapsible collapsed"
! <small><small>Obliczenia i odpowiedzi</small></small>
|-
| 
::''> Stężenie zapachowe na wlocie: c<sub>od,wlot</sub> = 10<sup>''S''<sub>wlot</sub>/''k''</sup> = 10<sup>4,5/1,5</sup> = 1000 ou/m³''
::''> Stężenie zapachowe na wylocie: c<sub>od,wylot</sub> =10<sup>''S''<sub>wylot</sub>/''k''</sup> = 10<sup>3/1,5</sup>  100 ou/m³''
::''> Niezbędna procentowa zmiana stężenia zapachowego, co najmniej:''
:::''100% (1000 – 100)/1000 = '''90%''' ''
|}</noinclude>
----
*  Jaka jest skuteczność instalacji do dezodoryzacji emitowanych gazów, wyrażona jako względna zmiana maksymalnego stężenia zapachowego i maksymalnej intensywności zapachu, który może być sporadycznie wyczuwany w określonej sytuacji meteorologicznej w określonym miejscu otoczenia emitora (np. najbliższy budynek mieszkalny), jeżeli:
:::–  współczynnik Webera-Fechnera, wyznaczony z użyciem skali 6-stopniowej, wynosi  ''k'' = 1,6 (niezależnie od stopnia dezodoryzacji gazów),
: a ponadto (dane do wykorzystania w kalkulatorze smugi Gaussa (''Gaussian Plume Calculator''<ref name = "gplume calculator">{{cytuj stronę| url = http://www.shodor.org/os411/courses/_master/tools/calculators/gplume/gplume.html | tytuł = Gaussian Plume Calculator (poglądowy kalkulator smugi zanieczyszczeń)| data dostępu = 2012-04-06| opublikowany = www.shodor.org|język = en}}. W niniejszym podręczniku kalkulator jest stosowany przy formalnym założeniu, że emisja zanieczyszczeń, wyrażona domyślnie w gramach na sekundę, może reprezentować emisję zapachową  (''q''<sub>od</sub> [ou<sub>E</sub>/s]). W takim przypadku uzyskuje się wartości stężenia zapachowego w powietrzu otoczenia emitora (''c''<sub>od</sub> [ou<sub>E</sub>/ m³]). Przyjęcie założenia umożliwiło zastosowanie kalkulatora w czasie rozwiązywania zadań rachunkowych, ilustrujących np. wpływ wielkości emisji, stanu równowagi atmosfery lub współczynnika szorstkości aerodynamicznej na zasięg potencjalnej zapachowej uciążliwości emitora</ref>:
::warunki i wielkość emisji:
:::– emisja przed i po dezodoryzacji, odpowiednio: 50 g/s  i 5 g/s (założenie formalne, związane z poglądowych charakterem obliczeń: po wprowadzeniu do ''Gaussian Plume Calculator'' emisji wyrażonej g/s uzyskujemy wartości stężenia  przygruntowego, wyrażone w ou<sub>E</sub>/m³)
:::– emitor ''h'' = 45 m,  ''d'' =  2 m
:::– emitowane gazy: t = 200°C, v = 7 m/s
::warunki rozprzestrzeniania się:
:::– prędkość wiatru: 2 m/s
:::– temperatura powietrza: 15°C
:::– stan równowagi atmosfery: chwiejna (stan 2, moderately unstable)
:::– odległość budynku od emitora w linii wiatru: ok. 635 m

<noinclude>{| class="collapsible collapsed"
! <small><small>Obliczenia i odpowiedź</small></small>
|-
|
::''Po wprowadzenie danych do odpowiednich okienek kalkulatora odczytujemy z tabelki stężeń maksymalnych („Graph Settings”>„Text Output”) wartości najwyższego stężenia w przygruntowej warstwie powietrza w odległości od emitora 0,635 km. Wynoszą one dla emisji 50 g/s i 5 g/s odpowiednio 85 ou<sub>E</sub>/m³ i 8,5 ou<sub>E</sub>/m³ (przypisanie jednostek – zgodnie z formalnym wstępnym założeniem). Dziesięciokrotne zmniejszenie emisji prowadzi do dziesięciokrotnego zmniejszenia stężenia maksymalnego w dowolnym miejscu otoczenia, co jest konsekwencją stosowania [[Uciążliwość zapachowa/Modelowanie dyspersji odorantów/Model referencyjny#Gaussowski "model smugi odorantów"|równania Pasquille'a]] (c<sub>od, xyz</sub> jest wprost proporcjonalne do q<sub>od</sub>). Względna zmiana intensywności zapachu zależy od [[Uciążliwość zapachowa/Prawa psychofizyczne w olfaktometrii#Zależność intensywności zapachu od stężenia odorantów|współczynnika Webera-Fechnera]]. Maksymalna intensywność zapachu przed i po uruchomieniu instalacji do dezodoryzacji wynosi, odpowiednio:''
::–  ''S = k log  c<sub> od, bez dezodoryzacji </sub> = 1,6 log 85 = 3,1''
::–  ''S = k log  c<sub>od, z dezodoryzacją </sub>, = 1,6 log 8,5 = 1,5''
|}</noinclude>
----
* Jak zmieni się – po uruchomieniu instalacji dezodoryzującej gazy emitowane z hipotetycznego zakładu przemysłowego:
: – wielkość obszaru, na którym zapach jest wyczuwalny częściej niż przez 2% czasu roku,
: – oraz maksymalna odległość od emitora, w której takie incydenty mogą wystąpić,
: jeżeli dezodoryzacja umożliwi dziesięciokrotne zmniejszenie stężenia zapachowego na wylocie z komina?
:Dane do obliczeń [[Uciążliwość zapachowa/Modelowanie dyspersji odorantów/Model referencyjny|metodą modelowania dyspersji]]:
::– [[Uciążliwość zapachowa/Modelowanie dyspersji odorantów/Model referencyjny#Strumień zapachowy (emisja zapachowa)|emisja zapachowa]] przed uruchomieniem instalacji dezodoryzującej wynosiła 3 300 000 ou<sub>E</sub>/s
::– zakład jest położony w zasięgu stacji meteorologicznej IMiGW w Poznaniu,
::– można uznać, że aerodynamiczna szorstkość terenu na obszarze o promieniu 1 km wynosi ''z''<sub>0</sub> = ok. 1 m, 
::– gazy są emitowane przez komin o wysokości 15 m i średnicy 1,5 m
::– prędkość liniowa gazów wynosi 10 m/s, temperatura ok. 300 K, a ciepło właściwe 1,3 kJ/m³·K.
<noinclude>{| class="collapsible collapsed"
! <small><small>Obliczenia i odpowiedź</small></small>
|-
|
::''Dysponując programem, przeznaczonym do modelowania dyspersji zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu<ref name = "rozporządzenie">Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu {{Dziennik Ustaw|rok=2010|numer=16|pozycja=87}}"</ref>:''
:::– ''z listy dostępnych róż wiatrów wybieramy różę Poznań (całoroczna),''
:::– ''do odpowiednich okienek charakterystyki emitora wprowadzamy dane charakteryzujące emitor punktowy (położenie w punkcie X=0 i Y=0 siatki o wymiarach Y od -1000 m do +1000 m i X od -1000 m do +1500 m skoku 100 m, szorstkość, wysokość i średnica komina, prędkość, temperatura i ciepło właściwe gazów),''
:::– ''z listy zanieczyszczeń wybieramy odoranty (w przypadku, gdy brakuje tej możliwości wybieramy inne zanieczyszczenie gazowe, przyjmując umownie, że 1 μg formalnie odpowiada 1 ou),''
:::– ''do odpowiednich okienek charakteryzujących emisję wpisujemy wartość q<sub>od</sub> = 3 300 000 ou<sub>E</sub>/s,''
:::– ''do odpowiedniej komórki tabeli, przeznaczonej do wpisywania tła zanieczyszczeń i poziomów odniesienia (poziomów założonych), wprowadzamy np. wartość 0,1 ou<sub>E</sub>/m³ (lub 100 milijednostek zapachowych w 1 m³, zgodnie z instrukcją programu) w pozycji „odoranty” (lub wybranej pozycji zastępczej), który odpowiada   środowiskowemu progowi wyczuwalności zapachu,''
:::– ''korzystając z opcji „obliczenia > zakres pełny” (długookresowe) wybieramy rodzaj zanieczyszczania (odoranty) i wysokość receptorów – 1,5 m ponad powierzchnią gruntu – i uruchamiamy obliczenia.''
:::– ''powtarzamy obliczenia po zmianie wartości emisji, na spodziewaną po uruchomieniu instalacji dezodoryzującej:  q<sub>od</sub> = 330 000 ou<sub>E</sub>/s. 
::''Na podstawie wyników obliczeń – uzyskiwanych w formie tabeli – sporządzamy wykresy izolinii częstości występowania stężenia ''c''<sub>od,60m</sub> = 0,1 ou<sub>E</sub>/m³.

<gallery widths=300 heights=300 perrow=2 caption=>
Plik:Qod 3300 h15m.svg|Przed uruchomieniem instalacji do dezodoryzacji
Plik:Qod 330 h15m.svg|Po uruchomieniu instalacji do dezodoryzacji
</gallery>
::;Odpowiedź
:: Izolinia 2% obejmuje:
:: – przed uruchomieniem instalacji dezodoryzującej obszar: ok. 123*100*100 m³ =  1230 tys. m²
:: – po uruchomieniu 24*100*100 m² = 240 tys. m²
:: Skuteczność dezodoryzacji, wyrażana jako względna zmiana wielkości obszaru narażonego na chwilowe oddziaływania zapachowe, wynosi:
::: 100% (1230 – 240) / 1230 = '''ok. 80%'''
:: Względna zmiana maksymalnej odległości od emitora, w jakiej – w czasie 2% godzin roku – zapach,  może być chwilowo wyczuwalny:
::: 100% (1450 – 650) / 1450  = '''ok. 55%'''
|}</noinclude>
----

== Przypisy ==
<noinclude>{{Przypisy-lista|1=
* <ref name="Junga, Sosialuk">{{cytuj pismo|nazwisko=Junga |imię=R. |nazwisko2=Sosialuk |imię2=M. |tytuł=Oceny skuteczności dezodoryzacji. Redukcja stężenia zapachowego w biofiltrze |czasopismo=Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów |oznaczenie=Nr 5 |strony=130–142 |rok=2007}}</ref>
* <ref name="Kośmider, Wyszyński">{{cytuj pismo|nazwisko=Kośmider |imię=J. |nazwisko2=Wyszyński |imię2=B. |tytuł=Ocena skuteczności dezodoryzacji |czasopismo=Inżynieria Chemiczna i Procesowa |wolumin=22 |strony=363–381|rok=2001}}</ref>
* <ref name="Friedrich, Kośmider">{{cytuj pismo|nazwisko=Friedrich |imię=M. |nazwisko2=Kośmider |imię2=J. |tytuł=Weryfikacja prognozy zapachowej uciążliwości. Przykład fermy trzody chlewnej |czasopismo=Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów |oznaczenie=Nr 4 |strony=128–136 |rok=2009}}</ref>
}}
</noinclude>

== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.zut.edu.pl/fileadmin/pliki/odory/pdf/IPPC_H4_part_1.pdf Technical Guidance Note IPPC H4. Integrated Pollution Prevention and Control (IPPC) – Horizontal Guidance for Odour, draft, part 1 – Regulation and Permitting, publ. Environment. Agency 2002]

<noinclude>----
<center>'''[[Uciążliwość zapachowa|Powrót do spisu treści]]'''</center>{{UnikatowaStronaKoniec}}</noinclude>