Tekst źródłowy strony Pałac pamięci/Proste mnemotechniki

''Próbujemy ostrożnie podążyć pałacowym, szerokim korytarzem, zmyślonym tylko, ale jakże rzeczywistym. Nie stawiamy kroków, lecz jakby przesuwamy się, bardzo lekko i zwiewnie niczym duch, z szybkością błyskawicy. Zmieszany zapach kwiatów, docierający z zamkniętego ogrodu, budzi kilka wspomnień, lecz dziś celem są liczby i tylko dla przyjemności mijamy to jedno z bardziej lubianych miejsc w pałacu.''

''Do wielkiego Holu Stałych prowadzą szerokie, kręte schody – żadna przeszkoda dla wyćwiczonej wyobraźni. Wreszcie wchodzimy i oczom naszym ukazują się trzy regularne rzędy obrazów, rzeźb i trójwymiarowych hologramów, znacznie od siebie oddalonych. Z łatwością odnajdujemy interesujący nas projektor wielkiego okręgu, dotykamy iluzji, jakbyśmy chcieli sprawdzić, czy jeszcze jest tutaj. Majestatyczny okrąg obraca się powoli i hipnotycznie, spoglądamy na widniejącą pod nim kartkę.''

''Umysł niczym komputer odszukuje potrzebną nam informację: „Kto z woli i myśli zapragnie Pi spisać cyfry, ten zdoła”. Tak naprawdę nie musieliśmy nawet umieszczać jej w pałacu, jednak lubimy porządek. Lubimy odwiedzać to miejsce. Szybko spisujemy liczbę liter w każdym wyrazie zdania: 3,1415926535. Tak, tego właśnie szukaliśmy.''

== Rymonimy ==
Krótkie wierszowane utwory zachodzą w pamięć znacznie łatwiej niż suche, tylko wymienione informacje. Wykorzystując ten fakt, możemy zaszyfrować informacje w postaci takich właśnie utworów. 

W tych dwóch prostych wersach zawarta jest tajemnica zmniejszenia skutków kaca:

''Piwo po wódce, przewrócisz się wkrótce.''<br />
''Wódka po browarze, śmieją nam się twarze.''

Kilka historycznych faktów:

''Tysiąc sześćset sześćdziesiąt i sześć, Londyn się spalił, jak niesie wieść'' (pożar Londynu 1666).

''Jeden cztery dziewięć dwa, Kolumb lądy odkrywa'' (odkrycie Ameryki 1492).

W tego typu technikach materiał do zapamiętania rozszerza się, dlatego mówimy o ''mnemotechnikach opracowujących''. Paradoksalnie jednak większa ilość treści jest tutaj łatwiejsza w zapamiętaniu.

== Akronim ==
Istnieje kilka metod wykorzystania tej ''mnemotechniki redukującej'' (ponieważ ilość materiału do zapamiętania jest mniejsza). Najczęściej wykorzystywaną i jednocześnie najskuteczniejszą w tej grupie są ''akrostychy'' zwane także akronimami znaczącymi, gdzie pierwsze litery wyrazów w treści do zapamiętania tworzą inny wyraz lub nawet zdanie, najlepiej związany z zapamiętywanym materiałem, ale niekoniecznie. 

Imię ADEK ukrywa w sobie listę witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, z kolei anglojęzyczni uczniowie od wieków ze słowem HOMES (domy) wiążą spis wielkich jezior Ameryki Północnej: Huron, Ontario, Michigan, Erie, Superior. 

W specyficznych przypadkach możemy także zamienić listę słów do zapamiętania na inną, łatwiejszą, w której pierwsze litery każdego z wyrazów będą się ze sobą pokrywać:

W ten sposób zapamiętamy skalę wielokrotności metrycznych: kilo-, hekta-, deka-, metr, decy-, centy-, mili-:

''Kiepski humor dzisiaj mają dzieci cioci Madzi.''

A w ten ułatwimy sobie deklinację (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz):

''Mama dała córce bułkę nasmarowaną masłem Wiejskim.''

== Cyfry zastąpione literami ==
To ciekawa mnemotechnika, umożliwiająca zapamiętanie długich ciągów cyfr, np. stałych typu liczba π. Rzecz polega na ułożeniu zdania, w którym kolejne wyrazy posiadają liczbę liter, odpowiadającą cyfrom, które chcemy pamiętać. Działanie:

<math>1,414 = \sqrt{2}</math>

możemy streścić w zdaniu:

''U taty i mamy pierwiastek z dwóch mamy.''

Pierwsze cztery wyrazy w zdaniu posiadają liczbę liter odpowiadającą wartościom cyfr w liczbie będącej pierwiastkiem z dwóch. Jak widać, jest to mnemotechnika opracowująca, a stosowanie jej wymaga nieco wprawy. 

== Historyjki ==
Tworzenie historyjek, najlepiej zabawnych, jako jedna z metod opracowujących, znacznie ułatwia zapamiętywanie faktów, dodatkowo pobudzając kreatywność. Kierunek narastania stalagmitów i stalaktytów w języku angielskim zapamiętać można dzięki zdaniu:

''When a woman has ants in her pants, the mites go up and the tights come down.''

„Kiedy kobieta ma mrówki w majtkach, robaczki idą w górę, a rajstopki w dół” – podkreślone w zdaniach wyrażenia mają podobne brzmienie jak stalaktyty i stalagmity w języku angielskim. 

== Łańcuch ==
Prawdziwa moc pamięci drzemie w wyobraźni, o czym świadczy dobitnie przykład Szereszewskiego. Poprzednio wymienione mnemotechniki być może ułatwiają zapamiętanie informacji, ale jeżeli potrzebujemy naprawdę skutecznych metod o dużych możliwościach, musimy sięgnąć po narzędzie, jakim właśnie jest wyobraźnia. 
Zasada działania systemów opisanych w dalszych rozdziałach opiera się na Łańcuchowej Metodzie Skojarzeń. Jeżeli zastąpimy informację słowem i wyobrazimy ją sobie, prawdopodobieństwo, że ją zapamiętamy wzrasta. 

Mnemotechnikę wykorzystać można do zapamiętania listy zakupów, czy np. głównych wątków przemówienia. 

Główne zasady opisane są w rozdziale [[Organiczna technika studiowania/Mnemotechniki|Mnemotechniki]] podręcznika [[Organiczna technika studiowania]].

== Zakładki alfabetyczne ==
Dla każdej litery alfabetu przyporządkowujemy słowo, które można w łatwy sposób sobie wyobrazić. Słowo powinno zaczynać się od głoski odpowiadającej danej literze alfabetu. Powinno też być możliwie krótkie i podobnie brzmiące, oto przykładowe:

A – as

B – bez

C – cep

D – dek (pokład statku)

E – echo

F – Ewka

G – giez

H – hak

I – I (granatowy znak z literką I – informacja)

J – jod

K – kał

L – elka

Ł – Ełk

M – emu

N – Ent (żywe drzewo z Trylogii tolkienowskiej)

O – oko

P – pet

R – R-ka (erka)

S – S-ka (eska)

T – Tell

U – ucho

W – wuj

Y – iGrek

Z – Zet (popularna stacja radiowa)

Ż – żeton

Można skorzystać także z alfabetu fonetycznego NATO, zakładki nie są już tak łatwe do wyobrażenia, ale wprawna osoba może je bardzo dobrze wykorzystać:

A – Alfa

B – Bravo

C – Charlie

D – Delta

E – Echo

F – Foxtrot

G – Golf

H – Hotel

I – India

J – Juliet

K – Kilo

L – Lima

M – Mike

N – November

O – Oscar

P – Papa

Q – Quebec

R – Romeo

S – Sierra

T – Tango

U – Uniform

V – Victor

W – Whiskey

X – X-Ray

Y – Yankee

Z – Zulu

Gdy zapamiętasz dobrze te obrazy, możesz zacząć kojarzyć z nimi fakty. W ostatnim rozdziale tej części książki, dowiesz się, jak wykorzystać zakładki w praktyce. 

== Zakładki obrazkowo-rymowe ==
Zakładki obrazkowo-rymowe polegają na tym, że każdej cyfrze przyporządkowujemy obraz, który przypomina wyglądem jej kształt a następnie słowo, które ma podobne brzmienie. W ten sposób zyskujemy dwadzieścia zakładek-haków, na których możemy „wieszać” informacje do zapamiętania. Oto przykładowe słowa:

# pędzel, ołówek, pióro, świeca, drzewo, słomka, penis, kij 
# łabędź, kaczka, gęś 
# piersi, podwójna broda, serce, koniczyna, kajdanki 
# krzesło, żaglówka, stół 
# hak, bęben z talerzami, cymbały, kobieta w ciąży 
# owoc wiśni, kij golfowy, słoń, rura 
# kosa, klif, chorągiewka, dziób statku 
# bałwan, okulary, klepsydra, krągła kobieta 
# balon, rakieta tenisowa, plemnik, fajka, kijanka 
# Flip i Flap, komplet do baseball lub 0. jajko, piłka 

# jeden – Eden, sedes, kredens lub raz zraz 
# dwa – drwa, kra 
# trzy – wszy, krzyk, gzy, mży, skrzyp 
# cztery – rowery, sery 
# pięć – pięść, ćwierć, rtęć 
# sześć – zjeść, perć (stroma górska ścieżka), część 
# siedem – wsie-dym, pedel (woźny), jeleń
# osiem – prosię 
# dziewięć – dziegieć (ciemnobrunatna, gęsta ciecz), pieczęć 
# dziesięć – kieszeń lub zero – wideo, akordeon 

Zaletą metody jest to, że w ten sposób jesteśmy w stanie zapamiętać dowolny ciąg dwudziestu słów w kolejności i potem wymienić je na wyrywki. Przekonasz się o tym z testu.

== Języki obce ==
Proste mnemotechniki możemy wykorzystać do nauki słownictwa obcych języków. Potrzebna będzie wyobraźnia i systematyczność, gdyż musimy wykorzystać tzw. rytmy pamięci, czyli odpowiednie interwały powtórek materiału. Ogólnie rzecz ujmując, daną informację, czyli w tym przypadku słowo, musimy powtórzyć po 24 godzinach, po tygodniu i następnie po 30 dniach, aby została ona zapisana w pamięci długoterminowej. 

Najlepszym sposobem optymalizacji powtórek jest wykorzystanie specjalnie do tego przeznaczonego oprogramowania, które automatycznie wyznaczy liczbę słów i kolejne dni powtórek. Bezkonkurencyjnym, bezpłatnym i uniwersalnym oprogramowaniem tego typu jest [http://mnemotechnik-mnemonika.blogspot.com/p/anki-nauka-metoda-supermemo.html Anki]. 

W większości języków około sto słów stanowi 50% wyrazów używanych w mowie – to niewiele. Wystarczy tylko ich znajomość, aby rozumieć około 50% dialogów. 
Do zapamiętania obcych słów wykorzystamy obrazy zbudowane ze słów już znanych. Takie obrazy służą jako tymczasowe „haki” i po kilkukrotnym powtórzeniu danego słowa, nie będą już nam potrzebne. 

Przykład: chcesz zapamiętać francuskie słowo ''plume'' oznaczające pióro. Wyobraź sobie, że wrzucasz do wody wielkie pióro: plum! Angielskie słowo ''vertigo'' (zawrót głowy), zobacz w wyobraźni Verdiego (kompozytora), próbującego grać w popularną grę go – wszystkie pionki wirują mu wokół głowy – Verdi-go.

== Alfabet Morse'a ==
Połączenie odpowiedniego cyklu powtórzeń i prostych mnemotechnik możemy wykorzystać np. w nauce alfabetu Morse'a. Warto wykorzystać darmowy program Anki, aby zoptymalizować interwały kolejnych powtórek. W bazie programu jest odpowiednia talia, służąca do nauki alfabetu. W poniższej liście spółgłoski słów odpowiadają kreskom, a samogłoski kropkom:

E	·	samogłoski reprezentują kropki

A 	· -	AD (skrót oznaczający reklamę advertisement)

I 	··	IO (postać z mitologii greckiej, barwny księżyc Jowisza)

U 	·· - 	UIT (holenderski odpowiednik OUT)

B	- ···	BEAU

C	- · - ·	COCO

D	- ··	DOE

G	- - ·	GRO (zwrot ''Gro-Bag'')

K	- · -	KEG

M	- -	M.M. (''Military Medal'')

N	- ·	NO

Q	- - · - QSOs (''quasi-stellar objects'' – kwazar)

T	-	spółgłoski reprezentują kreski

X	- · · -	XION (przyrostek, np. w ''inflexion'')

Y	- · - -	YELL

Z	- - · · ZWEI (dwa po niemiecku)

O    - - - 	TOM (o jest reprezentowane przez kreskę czyli T, po której następują jeszcze dwie kreski czyli M)

Reszta spółgłosek zaczyna się od kropki:

F 	· · - ·	FAUNA

H	· · · · HOOEY

J	· - - - JERKS

L 	· - · · LUCIA

P	· - - ·	PIZZA

R	· - ·	RARE

S	· · · 	SUEY

V	· · · -	VIEUX (stary z francuskiego)

W	· - - 	WELL

== Test ==
Oto dwudziestopunktowa lista zakupów. Poproszę cię, abyś ją przeczytał, po czym przedstawię ci sposób, w jaki możesz ją zapamiętać, proponując różne obrazy do wyobrażenia. Lepsze są obrazy, które sam wymyślisz, dlatego spróbuj:

telefon, kiełbasa, książka, kapusta, kiwi, pędzel, orzechy, łóżko, tapeta, spódniczka, struna, lusterko, walizka, lody, nożyczki, zegarek, perfumy, melon, pasta do zębów, szczotka

Spróbuj po przeczytaniu listy zanotować te rzeczy, które zapamiętałeś. Chcę ci w ten sposób zademonstrować, jak przy użyciu mnemotechnik zwiększyć swoje zdolności z minimalnym wysiłkiem. Teraz zacznij wyobrażać sobie, co następuje, pamiętając, że obraz musi być żywy, niezwykły i wiązać się z kolejnym obrazem. Poświęć kilka sekund, aby wyraźnie go dostrzec:

''Telefon/kiełbasa'': słysz dźwięk swojego telefonu komórkowego, sięgasz po niego odruchowo ale chwytasz... tłustą i ciepłą kiełbasę. Przykładasz do ucha, czując odrazę. 

''Kiełbasa/książka'': użycie kiełbasy jako zakładki do książki wydaje się pomysłem absurdalnym – dlatego właśnie szczególnie dobrze to zapamiętasz, jeśli tylko sobie wyobrazisz, jak przy pomocy książki właśnie rozgniatasz tłustą kiełbasę. 

''Książka/kapusta'': chcesz sobie w spokoju odczytać, ale odkrywasz, że ktoś zrobił ci głupi kawał, wtykając między kartki trochę cuchnące, zgniłe liście kapusty. Masz palce całe ze soku.

''Kapusta/kiwi'': spróbuj w wyobraźni rozgnieść kilka owoców kiwi wielką, twardą kapustą. Zobacz, jak zielona papka rozpryskuje na wszystkie strony. 

''Kiwi/pędzel'': wielkie kiwi tańczy walc wiedeński z wielkim pędzlem. Gwałtownie poruszają się we wszystkich kierunkach. 

''Pędzel/orzechy'': weź do ręki pędzel i rozciągnij go w wyobraźni jak nitkę. Teraz zacznij nawijać na niego orzechy niczym korale, czując, jakie są twarde. 

''Orzechy/łózko'': jeżeli wielki orzech podchodzi sobie jak gdyby nigdy nic do łóżka, po czym kładzie się, wygodnie przykrywając kołdrą i w dodatku zaczyna chrapać, to jest to widok z pewnością irracjonalny. 

''Łóżko/tapeta'': próbowałeś kiedyś tapetować ściany przy pomocy łóżek? Jeśli nie, to teraz masz okazję w wyobraźni to zrobić. 

''Tapeta/spódniczka'': wyobraź sobie ukochaną kobietę (mężczyznę) w niezbyt estetycznej spódniczce, zrobionej z nierównych, wymiętych kawałków tapety. 

''Spódniczka/struna': weź kilka strun i owiń nimi dokładnie spódniczkę, najlepiej taką, w którą ktoś jest ubrany. Poczuj ich metaliczność w dłoni.

''Struna/lusterko'': użyj wielkiej struny jak bicza, rozbijając z trzaskiem gigantyczne lustro. Musisz teraz uważać na kawałki szkła na podłodze!

''Lusterko/walizka'': walizka kłapie sobie równo prowadząc ożywioną konwersację do trzymanego w ręku lusterka: lustereczko powiedz przecie...

''Walizka/lody'': to głupi pomysł jeść na wpół roztopione lody z walizki położnej na stole. Walizka pełna lodów z pewnością zapadnie ci w pamięć. 

''Lody/nożyczki'': stoisz przed długą chłodnią z lodami, ale w ręku masz tylko duże nożyczki. No cóż, musisz ich użyć do nabrania sobie kilku gałek lodów, ale te wypadają przez dziury na palce. 

''Nożyczki/zegarek'': wielki zegar ma wahadło zrobione z ciężkich, mocarnych nożyczek, które tykają to na lewo, to na prawo. 

''Zegarek/perfumy'': to ręczny zegarek w stylu James Bond – podnosisz go i używasz jak butelki swoich ulubionych perfum. 

''Perfumy/melon'': melona też można użyć jako flakonika perfum, tyle że z niego po naciśnięciu wytryskuje zimny sok. 

''Melon/pasta do zębów'': naciskając tubkę pasty, próbujesz z niej wycisnąć wielki, twardy melon. W końcu się udaje, a ten wypada z impetem. 

''Pasta do zębów/szczotka'': tutaj nie powinieneś mieć problemów z  zapamiętaniem, gdyż związek jest wyraźny. Obrazy nie są więc konieczne, ale dla pewności możesz wyobrazić sobie wielką, chodzącą tubkę pasty trzymającą w „dłoni” gigantyczną szczotkę. 

Jeżeli wyobraziłeś sobie to wszystko, spróbuj teraz odtworzyć tę listę zakupów. Przypomnij sobie tylko pierwszy punkt z listy, a potem obrazy będą jak ogniwa łańcucha pojawiać się w twojej głowie.

Opis Głównego Systemu Pamięciowego znajduje się w rozdziale [[Organiczna technika studiowania/GSP|GSP]] podręcznika [[Organiczna technika studiowania]].