Tekst źródłowy strony Chemia nieorganiczna/Wodorotlenki

[[Plik:Sodium hydroxide.jpg|thumb|Wodorotlenek sodu]]
[[Plik:Calcium hydroxide.jpg|thumb|Wodorotlenek wapnia]]
'''Wodorotlenki''' to substancje powstałe wskutek reakcji tlenku metalu z wodą. Wodne roztwory wodorotlenków nazywamy '''zasadami'''.

=== Ogólny wzór wodorotlenków === 

E(OH)<sub>x</sub> 

* E oznacza symbol metalu (tylko metale tworzą wodorotlenki!)
* x to liczba '''grup wodorotlenowych''' w cząsteczce wodorotlenku.

Do identyfikacji zasad w roztworze często używa się '''fenoloftaleiny''' – związku chemicznego, który w roztworach o odczynie neutralnym lub kwasowym jest bezbarwny, natomiast w środowisku zasadowym przybiera barwę malinową.

=== Nazewnictwo wodorotlenków ===
Nazwę tworzy się przez dodanie przed nazwą metalu określenia wodorotlenek.
* NaOH – wodorotlenek sodu
* Mg(OH)<sub>2</sub> – wodorotlenek magnezu

=== Otrzymywanie wodorotlenków ===
* Reakcja metalu aktywnego z wodą.

[[Plik:Phenolphthalein.jpg|thumb|250px|Fenoloftaleina wskazująca na odczyn zasadowy roztworu]]

K + H<sub>2</sub>O → KOH + H<sub>2</sub>

* Reakcja tlenku metalu aktywnego z wodą.

Na<sub>2</sub>O + H<sub>2</sub>O → 2NaOH

* Reakcja niektórych wodorków z wodą.

LiH + H<sub>2</sub>O → LiOH + H<sub>2</sub>

=== Zobojętnianie ===
Reakcja jonowa między kwasem i zasadą prowadząca do powstania roztworu obojętnego.

NaOH + HCl → NaCl + H<sub>2</sub>O

=== Główne właściwości chemiczne i fizyczne wodorotlenków ===
* Substancja stała o budowie jonowej.
* W roztworach wodnych dysocjują na kationy metalu i aniony OH<sup>-</sup>.
* W stanie stopionym przewodzą prąd elektryczny.
* W reakcjach z kwasami tworzą sól i wodę.
* W wodzie powodują zabarwienie papierka uniwersalnego na niebieski.
* Pochłaniają dwutlenek węgla z powietrza.
* Wykazują tak zwaną śliskość roztworu.
* Wodorotlenki to bez wyjątku ciała stałe, często zabarwione, o różnej rozpuszczalności w wodzie.

=== Charakter zasadowy ===
* Charakter zasadowy wzrasta w okresie od niemetali do metali.

== Wodorotlenek sodu ==
<math>NaOH</math>
<pre>
Na - O - H
</pre>

=== Właściwości ===
<li>ciało stałe
<li>barwa biała
<li>higroskopijny
<li>właściwości żrące
<li>bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, stężony roztwór nazywa się ługiem sodowym
<li>niszczy szkło i porcelanę, dlatego przechowywany jest w naczyniach plastikowych
<li>przy mieszaniu z wodą wydziela się ciepło

=== Zastosowanie ===
<li>produkcja barwników
<li>produkcja sztucznego jedwabiu
<li>przemysł papierniczy
<li>produkcja gumy
<li>odczynnik w laboratoriach

=== Otrzymywanie ===
<li>W reakcji sodu z wodą
<math>2Na + 2H_2O \Longrightarrow 2NaOH + H_2 \Uparrow</math><br />

<li>W reakcji tlenku sodu z wodą
<math>Na_2O + H_2O \Longrightarrow 2NaOH</math><br />

== Wodorotlenek potasu ==
<math>KOH</math>

<pre>
K - O - H  
</pre>

=== Właściwości ===
<li>ciało stałe
<li>bezbarwne
<li>higroskopijny
<li>właściwości żrące
<li>bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, stężony roztwór nazywa się ługiem potasowym
<li>przy mieszaniu z wodą wydziela się ciepło
<li>pochłania CO<sub>2</sub> z powietrza

=== Otrzymywanie ===
<li>W reakcji potasu z wodą:<br /><br />
<math>2K + 2H_2O \Longrightarrow 2KOH + H_2 \Uparrow</math>
<li>W reakcji tlenku potasu z wodą:<br /><br />
<math>K_2O + H_2O \Longrightarrow 2KOH</math>
<li>W reakcji wodorku metalu z wodą:<br /><br />
<math>KH + H_2O \Longrightarrow KOH + H_2 \Uparrow</math>

== Wodorotlenek wapnia ==
<math>Ca(OH)_2</math>

<pre>
     O - H
   /
Ca
   \
     O - H
</pre>

=== Właściwości ===
* ciało stałe
* barwa biała
* słabo rozpuszczalny w wodzie
* jest substancja żrącą
* roztwór Ca(OH)_2 w wodzie to woda wapienna lub mleko wapienne (mętne)
* ma silne właściwości zasadowe.

=== Otrzymywanie ===
* W reakcji wapnia z wodą
<math>Ca + 2H_2O \Longrightarrow Ca(OH)_2 + H_2 \Uparrow</math><br />

* W reakcji tlenku wapnia z wodą
<math>CaO + H_2O \Longrightarrow Ca(OH)_2</math><br />

=== Zastosowanie ===
* mleko wapienne – do malowania ścian, w sadownictwie, w cukiernictwie
* w postaci wody wapiennej służy do wykrywania CO<sub>2</sub> w powietrzu, od którego mętnieje, na skutek wytrącenia trudno rozpuszczalnego CaCO<sub>3</sub>.
* z piaskiem i wodą daje zaprawę murarską
* jako nawóz do gleb kwaśnych
* do zmiękczania wody
* oczyszcza sok buraczany
* w garbarstwie 
* do przemysłu cukierniczego